"'Politiek is niet het uitoefenen van, of strijden om de macht', maar het tegenovergestelde 'het bestaat uit het reconfigureren van de rede, het verstandige, betreffende de bestaande orde.' De droom van een geslaagd politiek kunstwerk is in feite de droom van het verstoren van de relatie tussen het zichtbare, zegbare, en het denkbare zonder de voorwaarden van een boodschap als een voertuig te gebruiken. Het is een droom van kunst die in de vorm van een breuk met de logica van betekenisvolle situaties, betekenis genereert."[1]
Mijn naam is Edwin Stolk, voor ik naar de kunstacademie ging kreeg ik een militaire training en werkte ik in de transportsector. Hier ligt de basis van mijn maatschappelijk geëngageerde kunstenaarspraktijk. Cultuur betekent gedeelde betekenis waarbij iedereen kan meedoen. In de praktijk merk ik dat dit vaak niet vanzelfsprekend is. Als ik het woord 'kunst' laat vallen voel ik niet zelden een bepaalde afstand. Dat is toch opmerkelijk als je bedenkt dat de wereld vooral een visuele ervaring is? Daarom ben ik een artistieke dienstverlener, samen met anderen organiseer ik op verschillende locaties kunstprojecten rond maatschappelijke vraagstukken. Ik voel mij gesteund door mijn vrouw Hristina Tasheva die deze artistieke trajecten documenteert.
Op de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag (2002 – 2007) ontdekte ik o.a. het filosofische werk van Maurice Merleau Ponty. Ik herkende mezelf in zijn beschrijving van de schilder Paul Cezanne en de kunstenaar als radicale fenomenoloog. Hij gaf richting aan mijn denken over de rol van wetenschap in relatie tot 'realiteit'. Het was Merleau Ponty die het belang van een 'voor-wetenschappelijke' benadering beschreef. Als mens zijn we geen 'object' in-, maar verbonden mét en dus beschikbaar áán de wereld. Niets bestaat zomaar in of op zichzelf. Daarom richt ik mij op contextafhankelijke kunstprojecten die in de kern van hun bestaan relationeel zijn.
Kwantumwetenschapper David Bohm waarschuwde al in de jaren negentig dat we nieuwe problemen creëren terwijl we de oude proberen op te lossen. Hij wees op de beperkende rol van fragmentatie in ons denken en handelen. We delen de wereld op in stukjes (om haar te kunnen begrijpen) en verliezen daardoor contact met het geheel. Door specialisering kunnen we elkaar niet ontmoeten. In mijn artistieke praktijk probeer ik verschillende vormen van expertise bij elkaar te brengen in multidisciplinare allianties. Vanuit een gedeeld belang probeer ik kennis en middelen beschikbaar te maken voor andere perspectieven. Residenties bieden mij de mogelijkheid om mensen in de dynamiek van hun eigen omgeving te ontmoeten. Van hieruit starten mijn artistieke onderzoeken, voorstellen en interventies.
De urgente vraagstukken waar we voor staan vragen om 'onafhankelijk' geformuleerde multidisciplinaire inzichten in plaats van snelle oplossingen. De organisatiestructuur van onze marktgerichte samenleving belemmerd de mogelijkheid om elkaar op dit niveau te ontmoeten. Kunst moet innovatieve ruimte opeisen die nodig is om ons handelen te heroverwegen. Daarom zoek ik naar alternatieve vormen van 'organisatie' die buiten de gangbare logica om kunnen functioneren. Deze artistieke praktijken vragen tevens om een ander waardesysteem binnen de kunsten zelf. Procedures bij fondsen zijn vaak niet toegerust om deze kunstpraktijken te faciliteren.
Tijdens mijn masterstudie aan het Sandberg Instituut in Amsterdam (2009 – 2011) ontdekte ik het filosofische werk van Alain Badiou. Hij spreekt over tijdelijke 'waarheid' en ziet kunst naast politiek, wetenschap en liefde als een belangrijke 'waarheidsprocedure'. Het academische idee van de 'autonome kunstenaar' staat ontwikkeling van deze artistieke positie in de weg. Uit mijn praktijk blijkt namelijk dat kunst als 'onafhankelijk' bemiddelaar in bijzondere samenwerkingsverbanden juist tot meer 'artistieke vrijheid' kan leiden. Bovendien krijgt de realisatie van kunst in dialoog met anderen directe betekenis in alledaagse situaties. Kunst als 'waarheidsprocedure' heeft dan ook een belangrijke journalistieke dimensie.
Mijn kunstenaarspraktijk richt zich sinds 2007 op uiteenlopende maatschappelijke vragen. Met locatiespecifieke interventies bouw ik bruggen tussen verleden, heden en toekomst. Tijdens deze langlopende artistieke projecten probeer ik lokale gemeenschappen kennis te laten maken met de mogelijkheden van contextafhankelijke kunst. Door actief de omgeving te betrekken onderzoek ik nieuwe inzichten voor bestaande situaties.
Ik heb bijvoorbeeld met ex-werknemers van zuivelfabriek "De Venen" inzicht proberen te verschaffen in de gevolgen van schaalvergroting en de sluiting van hun fabriek ('Het geluid van Coöp. Zuivelfabriek "De Venen" 2013 - 2014'), ook werkte ik in een brede samenwerking aan een proefkolonie op de geboortegrond van de verzorgingsstaat om de vóór en tegens van de participatiesamenleving te onderzoeken ('Basiskamp Entre Nous 2014 - 2017'), met bewoners en ex-werknemers heb ik in België mogelijkheden gezocht voor de herbestemming van het noodlijdende erfgoed van de Elektriciteitscentrale van Langerbrugge ('Uitzicht op de Elektriciteitscentrale van Langerbrugge 2020 - 2021') en onlangs heb ik een jaar lang met uiteenlopende mensen gewerkt rond het thema krimp in de Oostenrijkse regio Lungau ('Conversation Pieces 2022 - 2023').
Op uitnodiging van Stichting SETUP werk ik momenteel mee aan het innovatielab 'Gezocht: Talentvolle Gemeenten' met als doel het draagvlak onder gemeenten te vergroten om samen met creatieve en culturele makers aan actuele uitdagingen te werken. Daarnaast ben ik lid van Netwerk CEL – Cultuur, Erfgoed en de Leefomgeving van de Provincie Utrecht om met expertise en creativiteit een bijdrage te leveren aan vraagstukken op het gebied van ruimtelijke kwaliteit.
Ik haal veel voldoening uit het inspireren van jonge kunstenaars en hun te motiveren betekenis te creëren in het publieke domein. Zo mocht ik eerder o.a. lesgeven bij ArtEZ Academie voor Art & Design in Zwolle en bij de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten (KABK) in Den Haag.
Deze website geeft u een goede indruk van mijn praktijk en is globaal verdeeld in werkzaamheden die in ontwikkeling zijn, projecten die zijn uitgevoerd of helaas nooit tot stand zijn gekomen. Dat sommige voorstellen (nog) niet zijn gerealiseerd maakt ze niet minder betekenisvol. De kunst die ik interessant vind moet in een complexe omgeving andere perspectieven kunnen introduceren waar het oude verhaal haar betekenis heeft verloren.
Wanneer u interesse heeft in een samenwerking of nog vragen heeft neem dan gerust contact op.
Met vriendelijke groet,
Edwin Stolk
Foto: 'Uitzicht op de Elektriciteitscentrale van Langerbrugge', Langerbrugge, België 2021
Samenwerken? Stuur dan een email: info[at]edwinstolk.nl
[1] Jacques Rancière, Aesthetics and its Discontents, Cambridge 2009, p.24.