"'Politiek is niet het uitoefenen van, of strijden om de macht', maar het tegenovergestelde 'het bestaat uit het reconfigureren van de rede, het verstandige, betreffende de bestaande orde.' De droom van een geslaagd politiek kunstwerk is in feite de droom van het verstoren van de relatie tussen het zichtbare, zegbare, en het denkbare zonder de voorwaarden van een boodschap als een voertuig te gebruiken. Het is een droom van kunst die in de vorm van een breuk met de logica van betekenisvolle situaties, betekenis genereert."[1]
Mijn naam is Edwin Stolk en ik ben beeldend kunstenaar. Voor ik naar de kunstacademie ging kreeg ik een militaire training en werkte ik in de transportsector. Hier ligt de basis van mijn maatschappelijk geëngageerde kunstenaarspraktijk. Cultuur betekent gedeelde betekenis waarbij iedereen kan meedoen. In de praktijk merk ik dat dit vaak niet vanzelfsprekend is. Als ik het woord 'kunst' laat vallen voel ik niet zelden een bepaalde afstand. Dat is toch opmerkelijk als je bedenkt dat de wereld vooral een visuele ervaring is? Daarom ben ik een artistieke dienstverlener. Samen met anderen organiseer ik op verschillende locaties kunstprojecten rond maatschappelijke vraagstukken. Ik voel mij daarbij gesteund door mijn vrouw Hristina Tasheva die deze artistieke trajecten documenteert.
Op de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag (2002 – 2007) ontdekte ik o.a. het filosofische werk van Maurice Merleau Ponty. Ik herkende mijzelf in zijn beschrijving van de schilder Paul Cezanne. De kunstenaar als radicale fenomenoloog. Merleau Ponty gaf richting aan mijn denken over de rol van wetenschap in relatie tot 'realiteit'. Hij was het die het belang van een 'voor-wetenschappelijke' benadering beschreef. Als mens zijn we geen 'object' in, maar verbonden mét - en dus beschikbaar áán de wereld. Niets bestaat zomaar in of op zichzelf. Daarom richt ik mij op contextafhankelijke kunstprojecten die in de kern van hun bestaan relationeel zijn.
Kwantumwetenschapper David Bohm waarschuwde al in de jaren negentig dat we nieuwe problemen creëren terwijl we de oude problemen proberen op te lossen. Hij wees op de beperkende rol van fragmentatie in ons denken en handelen. We delen de wereld op in stukjes (om haar te kunnen begrijpen) en verliezen daardoor contact met het geheel. Door specialisering (de koppeling van aanbod aan de vraag) kunnen we elkaar niet ontmoeten en daarom probeer ik verschillende vormen van expertise bij elkaar te brengen in multidisciplinare allianties. Vanuit een gedeelde verantwoordelijkheid maken we kennis en middelen beschikbaar voor andere perspectieven. Residenties bieden mij de mogelijkheid om mensen in de dynamiek van hun eigen omgeving te ontmoeten. Van hieruit starten mijn artistieke onderzoeken, voorstellen en interventies.
De urgente vraagstukken van vandaag vragen om 'onafhankelijk' geformuleerde multidisciplinaire inzichten. Geen snelle oplossingen. De organisatiestructuur van onze marktgerichte samenleving belemmerd de mogelijkheid om elkaar op dit niveau te ontmoeten. Kunst moet de innovatieve ruimte opeisen die nodig is om ons handelen te heroverwegen. Daarom zoek ik naar alternatieve vormen van 'organisatie'. Vormen die in staat zijn om buiten de gangbare logica om te kunnen functioneren. Deze artistieke praktijken vragen tevens om een ander waardesysteem binnen de kunsten zelf. Procedures bij fondsen zijn vaak niet toegerust om deze kunstpraktijken te faciliteren. Tegelijkertijd hebben private organisaties geen idee hoe betekenisvol artistieke praktijken kunnen zijn voor hun voortbestaan. Het is immers van groot belang steeds te blijven zoeken naar het alternatief van jezelf om nieuwe uitdagingen het hoofd te bieden.
Tijdens mijn masterstudie aan het Sandberg Instituut in Amsterdam (2009 – 2011) ontdekte ik het filosofische werk van Alain Badiou. Hij spreekt over tijdelijke 'waarheidsvinding' en ziet kunst naast politiek, wetenschap en liefde als een belangrijke 'waarheidsprocedure'. Een manier van zoeken naar 'waarheid'. Het academische idee van de 'autonome kunstenaar' beperkt deze artistieke positie. Mijn kunstpraktijk bewijst dat kunst als 'onafhankelijk' bemiddelaar in bijzondere samenwerkingsverbanden juist tot meer 'artistieke vrijheid' kan leiden. Bovendien krijgt de realisatie van kunst in dialoog met anderen directe betekenis in alledaagse situaties. Kunst als 'waarheidsprocedure' heeft dan ook een belangrijke journalistieke dimensie die vandaag maar weinig wordt benut.
Met locatiespecifieke interventies bouw ik bruggen tussen verleden, heden en toekomst. Tijdens deze langlopende artistieke projecten probeer ik lokale gemeenschappen kennis te laten maken met de mogelijkheden van contextafhankelijke kunst. Door samen te werken op locatie zoek ik nieuwe inzichten voor op het eerste gezicht onveranderlijke situaties.
Laat mij een paar voorbeelden noemen. Ik werkte in een brede samenwerking aan een proefkolonie op de geboortegrond van de verzorgingsstaat om de vóór en tegens van de participatiesamenleving te onderzoeken ('Basiskamp Entre Nous 2014 - 2017'). Met bewoners en ex-werknemers heb ik in België mogelijkheden gezocht voor de herbestemming van het noodlijdende erfgoed van de Elektriciteitscentrale van Langerbrugge ('Uitzicht op de Elektriciteitscentrale van Langerbrugge 2020 - 2021'). Met uiteenlopende mensen heb ik gewerkt rond het thema krimp in de Oostenrijkse regio Lungau ('Conversation Pieces 2022 - 2023').
In 2024, op uitnodiging van Stichting SETUP was ik onderdeel van het innovatielab 'Gezocht: Talentvolle Gemeenten'. Het doel van deze samenwerking was het draagvlak onder gemeenten te vergroten om samen met creatieve en culturele makers aan actuele uitdagingen te werken. In de gemeente Krimpen aan den IJssel onderzocht ik de mogelijkheden voor een bruisend "Hart van Krimpen" met de titel 'cardio_visie 2024 - 2025'.
Daarnaast ben ik als adviseur lid van het LEV! Netwerk - Leefomgeving, Erfgoed en Verbeeldingskracht, van de Provincie Utrecht. Dit netwerk levert met expertise en creativiteit een bijdrage aan vraagstukken op het gebied van ruimtelijke kwaliteit. Als gastdocent mocht ik o.a. lesgeven bij ArtEZ Academie voor Art & Design in Zwolle en Arnhem, De Willem de Kooning Academie in Rotterdam en bij de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten (KABK) in Den Haag.
Ik ben altijd opzoek naar mogelijkheden om mijn expertise op het gebied van contextafhankelijke kunst te delen en op locatie in te zetten. Deze website geeft een indruk van mijn artistieke werk en is globaal verdeeld in werkzaamheden die in ontwikkeling zijn, projecten die zijn uitgevoerd of helaas nooit tot stand zijn gekomen.
Dat sommige voorstellen (nog) niet zijn gerealiseerd maakt ze niet minder betekenisvol. De kunst die ik interessant vind moet in staat zijn om in een complexe omgeving andere perspectieven te introduceren waar het oude verhaal haar betekenis heeft verloren.
Wanneer u wilt samenwerken of andere vragen heeft neem dan gerust contact op.
Met vriendelijke groet,
Edwin Stolk
Foto: 'Uitzicht op de Elektriciteitscentrale van Langerbrugge', Langerbrugge, België 2021
Samenwerken? Stuur dan een email: info[at]edwinstolk.nl
[1] Jacques Rancière, Aesthetics and its Discontents, Cambridge 2009, p.24.